Deze week staat in het kader van het gedenken van 75 jaar bevrijding. Maandag begon het met het gedenken van hen, die hun leven gaven, op een stille dam. Aan wie dacht u afgelopen maandag? Omdat waar een naam klinkt, iemand een gezicht kan krijgen, dacht ik afgelopen maandagavond aan Jaap Sickenga, die voor zijn verzet tegen het nationaal – socialisme, de prijs van zijn jonge leven heeft moeten betalen. 23 jaar oud werd hij op 11 mei 1942 gefusilleerd. Ik weet niet meer van hem, dan dat hij als gevangene in Maastricht, ver van het land zijner geboorte, een klein bundeltje verzetspoëzie schreef, onder de titel “Tussen muur en geweerloop.” Daarin staan twee korte gedichten, die gedenkwaardig zijn. Wat onbeholpen, maar zuivere uitingen van een ter dood veroordeelde, die stem geven aan wat leven en dood voor hem betekenen. De eerste regel van het eerste gedichtje, geschreven op 2 mei 1942 luidt. “Wij hebben gedurfd te leven.” In een ander gedicht schrijft hij, wanneer een kogel elk ogenblik aan zijn leven een einde kan maken en een afschuwelijke dood hem wacht, “Ons bedreigt een andere dood dan het lood en dat is onverschilligheid. Wie daaraan lijdt, sterft voor zijn tijd.”
De doden, die wij gedenken, zijn het verleden van onze toekomst en het geweten van onze vrijheid. Zo zou het moeten zijn, maar is het ook zo? Hebben wij toekomst als dit verleden niet meer voor ons leeft? Ons bedreigt een andere dood dan het lood, de dood van de onverschilligheid, het niet durven leven, want leven is veel meer dan ademhalen. Leven is veel meer dan dat je hart klopt en je organen functioneren. Leven is dat je niet alleen kijkt, maar ook ziet, niet alleen hoort, maar tevens luistert, niet alleen praat, maar ook spreekt. Leven is niet wegkijken als iemand onrecht wordt aangedaan, niet je oren sluiten, als iemand honger lijdt, niet zwijgen wanneer de ander wordt verdrukt. Wij vieren deze week bevrijd te zijn vrij van de vreemde overheerser. Vrij zijn betekent niet voor veel mensen uitsluitend bevrijd zijn van. Het Bijbelse begrip vrijheid betekent bevrijd zijn tot. Tot omzien naar de ander, tot opkomen voor wie rechteloos is, tot durven leven, zelfs vrij van jezelf. Niet meer onderdrukt door de macht van het Nationaal Socialisme staat veel ons vrij. Het staat ons niet vrij, niet te durven leven. Het staat ons niet vrij te leven, alsof de doden, die wij gedenken voor niets gestorven zijn.
